Stary Cmentarz w Ostrowie Wielkopolskim

Dawno mnie nie było. Pochłonęły mnie pewne sprawy, ale myślę, że już będzie ok. Jako, że dziś Dzień Wszystkich Świętych, postanowiłam podzielić się z Wami relacją z krótkiej wycieczki po Starym Cmentarzu w Ostrowie Wielkopolskim. Odwiedziłam to miejsce już jakiś czas temu. Chciałam to zrobić już dawno,  ale zawsze coś innego zaburzało plany. Gdy w końcu udało się wybrać, dzień nie nastrajał optymistycznie. Chłodno, pochmurno, z lekką mżawką. Nie zraziłam się jednak. Do czasu odwiedzin cmentarza myślałam, ze jest to miejsce odrobinę zapomniane. Jednak tak wcale nie jest. Widok spokojnych, cichych alejek i pięknych nagrobków zachwycił mnie bardzo. Cmentarz jest jedną z najstarszych nekropolii w Polsce. Właścicielem tego miejsca jest aktualnie Miejski Zakład Zieleni w Ostrowie Wielkopolskim.

Cmentarz znajduje się przy rondzie Bankowym. Nie umiałam dotrzeć do dokładnej daty założenia. Jedne źródła mówią o latach 1794 - 1797 , drugie zaś o 1782 roku. Mimo, iż tak blisko od centrum miasta, mało osób zagląda tam na co dzień. Został on wpisany do rejestru zabytków w 1987 roku. Przetrwał wszystkie zawirowania, kilka razy miał być likwidowany m. in. w 1820 roku przez władze pruskie, następnie w czasie II wojny Światowej,  a także w latach powojennych z powodu licznych przebudów okolicznych dróg.  W roku 1962 wydano zgodę na likwidację nekropolii, która została cofnięta dopiero po 1982 roku. Jednak przez te dwadzieścia lat nekropolia popadała w zapomnienie, była dewastowana, niszczona, dochodziło do licznych kradzieży. Dopiero po  cofnięciu zezwolenia na likwidację na cmentarzu zaczęła się renowacja. 
Podczas działań wojennych na początku roku 1945 na dwóch ostrowskich ewangelickich cmentarzach pochowano we wspólnych mogiłach zabitych i poległych. Jednak Stary cmentarz nie uległ uszkodzeniu. W marcu 1945 w sąsiedztwie Starego cmentarza urządzono niewielki cmentarzyk dla poległych żołnierzy radzieckich.
W 1961 roku cmentarz został zamknięty dla celów grzebalnych. Jedna z najcenniejszych rzeźb cmentarnych - "Pielgrzym" dłuta Władysława Marcinkowskiego, została wtedy przeniesiona do kościoła św. Stanisława i znajduje się obecnie w krużganku ostrowskiej konkatedry. Dopiero po 21 latach czyli w 1982 roku proboszcz parafii św. Stanisława wystąpił do władz miasta o reaktywowanie cmentarza.
Cmentarz ten  jest miejscem bardzo ciekawym, spokojnym. Mimo, iż położony przy głównej trasie przelotowej miasta, panuje tam spokój. Jest też miejscem pochówku wielu ważnych dla historii Ostrowa i okolic postaci. Ja zapoznałam się z historią tego miejsca dopiero po odwiedzinach tego miejsca, ale udało i się znaleźć kilka ważnych grobów, m. in.:

• Augustyna Samarzewskiego - proboszcza ostrowskiego, działacza społecznego, patrona polskich spółek zarobkowych, prefekta Wyższej Szkoły Żeńskiej w Ostrowie Wielkopolskim
• Józefa Kajzera, pseudonim "Wężyk" - powstańca styczniowego
• Józefa Szczublewskiego - pisarza, teatrologa, wieloletniego dyrektora Muzeum Teatralnego przy Teatrze Wielkim w Warszawie
• Analtazego Cywińskiego - poety, nauczyciela w Królewskim Gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim
• Wawrzyńca Colomba - prawnika, działacza społecznego, dobroczyńcy ostrowskiego Gimnazjum
• Ferdynanda Martena - nauczyciela matematyki i przyrody w gimnazjum ostrowskim, 
• Antoniego Bronikowskiego - profesora w gimnazjum ostrowskim, poety, tłumacza greckiej literatury antycznej,
• Witolda Leitgeberga - księgarz, wydawca, pisarz, właściciela i redaktora Gazety Ostrowskiej, 
• Michała Moczyńskiego - pierwszego dyrektora szpitala w Ostrowie Wielkopolskim, patrioty i społecznika, 

 

A teraz czas na zdjęcia

 Pozdrawiam

 Pisząc artykuł wspierałam się źródłami Wikipedia.pl oraz mzz.com.pl

Synagoga w Ostrowie Wielkopolskim

Synagogę ostrowską mijałam wiele razy. Nigdy jakoś nie odczuwałam potrzeby zwiedzenia jej wnętrza. Dopiero w roku 2011 znalazłam się w środku za sprawą Ostrowskiego Dnia Wolontariusza. To wtedy tak naprawdę zobaczyłam jakie piękno tam się kryje. Jednak nadmiar obowiązków, codzienne sprawy pochłonęły mnie na tyle, że zapomniałam o tym miejscu. Dopiero gdy zaczęłam interesować się miejscami opuszczonymi wpadłam na pomysł, że dobrze byłoby sfotografować ten obiekt. Za pierwszym razem synagogę odwiedziłam na spacerze z synkiem. Jednak z młodym ciężko byłoby zrobić zdjęcia z górnych pięter. Jednak udało mi się porozmawiać i umówiłam się, że gdy będę sama będę mogła wejść na górę z aparatem. Sprawę tę udało mi się zrealizować 9 sierpnia. Synagoga jest piękna z zewnątrz, jednak tak naprawdę jej wnętrze dostarcza niebywałych doznań wizualnych. Jednym słowem określić jest to trudno: ogrom, piękno, spokój. W okresie letnim na tyłach synagogi znajduje się galeria sztuki.

Obecna synagoga jest nową wersją. Stara, nieistniejąca już synagoga była położona w Śródmieściu. Był to niewielki, drewniany obiekt. Funkcjonowała ona do 1860 r czyli do czasu wybudowania większej synagogi. Kamień węgielny pod budowę nowej synagogi został wmurowany 7 kwietnia 1857 roku, przez rabina kępińskiego Mojżesza Stössela. Budynek utrzymany jest w stylu mauretańskim. W synagodze doszło też do wielkiej tragedii. 10 października 1872 roku podczas modłów w Dniu Pojednania zgasły lampy gazowe. Przyczyną było przerwanie dopływu gazu. Na balkonach zajmowanych przez kobiety i dzieci wybuchła panika. Wtedy przed uciekającymi ludźmi zawaliły się schody i pogrzebały 19 osób. Zostały one pochowane w zbiorowej mogile na nieistniejącym już cmentarzu żydowskim na al. Słowackiego.

W czasie II Wojny Światowej hitlerowcy w synagodze urządzili magazyn alkoholi i żywności. Po wojnie w synagodze istniał magazyn meblowy. Dodatkowo w czasie powojennym dokonano zmian we wnętrzu synagogi. Wywieziono elementy ruchome oraz sprzęty rytualne, zdemontowano także „Świętą Arkę” czyli szafę ołtarzową służącą do przechowywania zwojów Tory. Przez wiele lat synagoga niszczała pozostawiona sama sobie. Dopiero w 2005 r. doszło do ugody między władzami Ostrowa i Gminą Wyznaniową Żydowską we Wrocławiu, która sprzedała budynek miastu. Władze Ostrowa zobowiązały się do wyremontowania synagogi i wybudowania na własny koszt dwóch lapidariów na miejscach dawnych cmentarzy żydowskich.

W dniu 14 maja 2013 r. rektor Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Marek Bojarski oraz prezydent Ostrowa Wielkopolskiego Jarosław Urbaniak w dawnej synagodze otworzyli Ośrodek Badań nad Historią i Kulturą Żydów z Południowej Wielkopolski.

A teraz czas na zdjęcia z synagogi

 1. 

Synagoga z zewnątrz

 2.

Widok od strony Raszkowskiej z okolic Banku PKO.

3. 

Widok z boku 

4. 

Jedna z wież.

5. 

Widok na synagogę od strony Zielonego Rynku przy małym cmentarzu żydowskim

 6.

Makieta synagogi znajdująca się w jednej z bocznych galerii.

7. 

Przepiękne okno (rozeta ) znajdujące się wysoko nad byłym ołtarzem.

8.

Widok na galerie, które kiedyś pełniły rolę babińca. 

9.

Jedno z okien z witrażowych w synagodze.

10.

Przepiękne dekoracje na galerii.

11. 

Widok na galerię.

12. 

Wnętrze synagogi z jej środka.

13.

Wnętrze synagogi. Zdjęcie zrobione z drugiego piętra.

14. 

Galeria i światło słoneczne przechodzące przez piękne witraże.

 

15.

Jeden z przepięknych detali synagogi - lampa ( kinkiet ) w kształcie świecznika. 

16.

Galeria sztuki na dziedzińcu wewnętrznym synagogi. 

 

Pisząc powyższy artykuł korzystałam z dwóch źródeł:
Wikipedia
Wirtualny Sztetl


Pozdrawiam